ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΓΩΔΙΑ – ΠΥΡΙΝΟΣ ΕΦΙΑΛΤΗΣ- ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΣ-ΘΡΗΝΟΣ, είναι μερικές από τις λέξεις που χρησιμοποιήθηκαν για να περιγράψουν αυτό που έγινε στο Μάτι, στο Νέο Βουτζά και τη Ραφήνα, χωρίς δυστυχώς να μπορούν να αποτυπώσουν την οδυνηρή πραγματικότητα η οποία ξεπέρασε και τα πιο ακραία σενάρια.
Ογδόντα έξι (86) νεκροί συνάνθρωποι μας, εκατοντάδες αγνοούμενοι από μια καταστροφή που δεν έχει προηγούμενο. Δεν αρκεί μόνο όμως η μνήμη και η τιμή οφείλουμε να εντατικοποιήσουμε τις προσπάθειες μας ως κοινωνία, να σχεδιάσουμε την αντίδρασή μας , να βελτιώσουμε την αποτελεσματικότητα μας και τελικά να μπορούμε να προστατέψουμε τους συνανθρώπους μας.
Αμείλικτα τα ερωτήματα, επιτακτική η ανάγκη διερεύνησης των συνθηκών και αναγκαίος ο καταμερισμός ευθυνών, κυρίως για να μπορέσουμε να σχεδιάσουμε, να διαχειριστούμε και να βελτιώσουμε την αποτελεσματικότητα μας για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών και παρόμοιων συμβάντων στο μέλλον.
Η αποτελεσματικότητα στη διαχείριση των καταστροφών κρίνεται και αξιολογείται από δυο (2) κυρίαρχα στοιχεία το αποτέλεσμα που προκλήθηκε και τον χρόνο αποκατάστασης της κανονικότητας.
Δυστυχώς στην συγκεκριμένη περίπτωση τα αποτελέσματα ήταν τραγικά και ο χρόνος αποκατάστασης, μιας ελάχιστης κανονικότητας, φαίνεται ότι θα είναι μεγάλος. Δυστυχώς τα κριτήρια αυτά καταδεικνύουν ότι αποτύχαμε.
Ο Επιχειρησιακός Σχεδιασμός Πολιτικής Προστασίας προβλέπει και περιλαμβάνει δράσεις πρόληψης, αντιμετώπισης, διαχείρισης και αποκατάστασης.
Ως τώρα δυστυχώς το μεγαλύτερο μέρος των αναφορών και των συζητήσεων αφορούσε και αφορά τις δράσεις αντιμετώπισης. Περιορίζονταν στο πόσα αεροπλάνα πετάξανε, στο πόσα αυτοκίνητα επιχείρησαν, ποια ήταν η αιτία του συμβάντος και αν υπήρχε συντονισμός. Αυτό εξυπηρετούσε βραχυπρόθεσμα την επικοινωνιακή πολιτική, ενίσχυε ενδεχομένως το Πυροσβεστικό Σώμα σε μέσα και προσωπικό αλλά όπως αποδείχθηκε αναποτελεσματικό καθόσον διαχρονικά το πρόβλημα παραμένει .
Κατά συνέπεια οι αιτίες του προβλήματος θα πρέπει να αναζητηθούν στις δράσεις πρόληψης που συνίστανται κυρίως στη δημιουργία ασφαλών και λειτουργικών υποδομών, στην κατάρτιση Σχεδίων Εκτάκτων Αναγκών και Διαχείρισης Κρίσεων, στον ορισμό υπευθύνων και στον καθορισμό δράσεων πρόληψης κλπ.
Οι δράσεις αυτές αποτελούν και είναι ευθύνη της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α και Β Βαθμού (Περιφέρειες και Δήμοι) της Δασικής Υπηρεσίας και της Κεντρικής Κυβέρνησης ( Κτηματολόγιο, Χρήσης Γης , Δασικοί Χάρτες κλπ. ) Δυστυχώς διαχρονικά για όλα αυτά δεν έχει γίνει τίποτα ουσιαστικό πέρα από υποσχέσεις, χρονοκαθυστερήσεις και αναβολές.
Χαρακτηριστικά να πούμε ότι η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας σε συνεργασία με την Πυροσβεστική Ακαδημία θα έπρεπε να λειτουργήσει από το έτος 2014 την Σχολή Επιμόρφωσης Πολιτικής Προστασίας των στελεχών, των Σωμάτων Ασφαλείας, των Ενόπλων Δυνάμεων, των ΟΤΑ και του Δημοσίου και να προβεί στην πιστοποίηση των εθελοντικών Ομάδων και των εθελοντών.
Βέβαια τίποτα δεν έχει γίνει…
Στην συνεδρίαση της Επιτροπής Πολιτικής Προστασίας της ΚΕΔΕ την Πέμπτη 23 Ιουλίου 2015 προτάθηκε σχετικά με τον Επιχειρησιακό Σχεδιασμό Πολιτικής Προστασίας των Δήμων, η παρακάτω δέσμη ενεργειών και μέτρων:
· Σύνταξη επιχειρησιακού σχεδίου πολιτικής προστασίας σε κάθε Δήμο.
· Δημιουργία Κέντρων Επιχειρήσεων τουλάχιστον στις πιο ευαίσθητες περιοχές για την επιχειρησιακή διαχείριση των φυσικών κινδύνων και των καταστροφών.
· Αναβάθμιση των Γραφείων Πολιτικής Προστασίας ΟΤΑ.
· Αναβάθμιση του ρόλου των συνδέσμων-Εθελοντών.
· Προώθηση της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στα σχολεία, καθώς και εκστρατεία ενημέρωσης των πολιτών, με επιμόρφωση αιρετών και στελεχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης με την παρακολούθηση επιμορφωτικών προγραμμάτων (Σχολή Επιμόρφωσης Πολιτικής Προστασίας).
Βέβαια τίποτα δεν έχει γίνει…
Ειδικότερα η αποτελεσματική αντιμετώπιση των καταστροφών, βασίζεται στο σχεδιασμό της αντιμετώπισης των εκτάκτων καταστάσεων και στην υλοποίηση του επιχειρησιακού σχεδιασμού. Η σχεδίαση παρουσιάζει ιδιαίτερες δυσκολίες, γιατί πρέπει να είναι όσο το δυνατό περισσότερο ρεαλιστική και να επικαιροποιείται σύμφωνα με τα νέα δεδομένα.
Το σχέδιο μελετάται και καταρτίζεται στη βάση τριών αρχών:
· Στην Αρχή της Ευθύνης. Ορίζονται οι Υπεύθυνοι, καθορίζονται αρμοδιότητες, καθήκοντα, ευθύνες διαχειριστών και εμπλεκομένων.
· Στην Αρχή του Συντονισμού. Καθορίζονται ενέργειες, διαδικασίες και δράσεις για τον επιτυχή συντονισμό των εμπλεκομένων.
· Στην Αρχή της Ετοιμότητας. Καθορίζονται διαδικασίες εμπλοκής, οδηγίες εφαρμογής, επικαιροποίηση σχεδίων, εκπαίδευση εμπλεκομένων ( Στελεχών, Εθελοντών κλπ) και ενημέρωση πληθυσμού.
Βέβαια τίποτα δεν έχει γίνει…
Το Σχέδιο Έκτατης Ανάγκης, ενδεικτικά πρέπει να περιλαμβάνει. Ρεαλιστική απεικόνιση της υφιστάμενης κατάστασης. Εντοπισμό κινδύνων ή αιτιών που μπορούν να προκαλέσουν την καταστροφή. Γεωγραφία της περιοχής, των υποδομών, του χώρου και των εγκαταστάσεων, καταγραφή επικινδυνότητας εκ του λόγου τούτου. Διατιθέμενο προσωπικό και μέσα για την αντιμετώπιση της έκτακτης ανάγκης. Σχέδιο δράσης και άμεση ανταπόκριση μέχρι την άφιξη των αρμόδιων φορέων. Σχέδιο προστασίας πληθυσμού-ανθρώπινων ζωών (άμεση εκκένωση και διαφυγή). Ορισμός υπευθύνων και καθορισμός δράσεων και καθηκόντων. Επικαιροποίηση των σχεδίων με νέα δεδομένα. Συνεχής εκπαίδευση στην εφαρμογή του σχεδίου.
Βέβαια τίποτα δεν έχει γίνει…
Τελικά ο σκοπός του Σχεδίου Εκτάκτων Αναγκών (Σ.Ε.Α) είναι η πρόληψη, η μείωση της τρωτότητας και η αύξηση των συνθηκών, πυρασφαλείας και πολιτικής προστασίας της περιοχής, των υποδομών, των εγκαταστάσεων και του πληθυσμού, έναντι οποιουδήποτε φυσικού και ανθρωπογενούς καταστροφικού φαινόμενου, με στόχο να καλύπτονται οι απαιτήσεις προστασίας για το προσωπικό και τις υποδομές, σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
Το Σ.Ε.Α είναι ένα βασικό εργαλείο μέγιστης προτεραιότητας, για την εξασφάλιση της επιχειρησιακής, της διοικητικής και της λειτουργικής συνέχειας του Δήμου, των Οργανισμών και των εγκαταστάσεων και εξασφαλίζει στο μέτρο του δυνατού:
· την ασφάλεια των Δημοτών και των επισκεπτών,
· την ασφάλεια του φυσικού περιβάλλοντος, των υποδομών, των εγκαταστάσεων και της περιοχής γενικότερα,
· την έγκαιρη και συντονισμένη συνεργασία με τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες πυροπροστασίας και πολιτικής προστασίας (ΕΛ.ΑΣ, Π.Σ., ΕΚΑΒ, Τ.Ο.,Γ.Γ.Π.Π κλπ.),
· την άμεση υποστήριξη των ειδικών συνεργαζόμενων συνεργείων.
· την προετοιμασία για τον χειρισμό των απαιτήσεων για πληροφορίες προς τους Δημότες , το γενικό κοινό και τα Μ.Μ.Ε.
Βέβαια τίποτα δεν έχει γίνει…
Ο αείμνηστος Αξιωματικός του Πυροσβεστικού Σώματος Ηλίας Μπέτσιος, θεμελιωτής της σύγχρονης Πυροσβεστολογίας στη χώρα μας έλεγε χαρακτηριστικά: «Η ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ ΑΝΑΤΙΘΕΤΑΙ, ΤΑ ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΚΑΙ Η ΕΥΘΥΝΗ ΖΗΤΕΙΤΑΙ…»
Αρμόδιοι υπάρχουν, καθήκοντα αναζητούνται και η προσπάθεια γίνεται για να αποφύγουν ή να κρυφτούν από τις ευθύνες.
Νικόλαος Γ. Διαμαντής
Αντιστράτηγος Π.Σ. ε.α. πτυχιούχος Νομικής Σχολής Δ.Π.Θ.
Σύμβουλος Πυρασφάλειας & Πολιτικής Προστασίας.
Δικαστικός Πραγματογνώμονας Διερεύνηση Εγκλημάτων Εμπρησμού.